Posts in Blog

Riemann Geometrisinde Eğrilik Tensörleri

Riemann geometrisinin en önemli konusu eğrilik kavramıdır. Bir Riemann manifoldunu (genel olarak bir manifoldu) Öklidyen olmaktan ayıran o manifoldun Riemann eğriliğidir. Riemann eğrilik tensörünün bir ayrışımından elde edilen Weyl konformal eğrilik tensörü başta relativite olmak üzere hem diferansiyel geometride hem de fizikde oldukça önemli uygulamaları olan bir eğrilik tensörüdür. Bu tensör dışında konsörkılır,konharmonik ve projektif eğrilik tensörleri de bulunmaktadır.

03.01.2020 de Türkiye Matematik Kulübü tarafından organize edilen çevrimiçi geometri çalıştayında, Riemann geometrisindeki önemli eğrilik tensörlerini konuştuk. Konuşmalar youtube kanalında canlı yayınlandı. Dilediğiniz zaman izleyebilirsiniz:) İzlemek için tıklayınız.

Eğrilik tensörleri hakkında genel bir bilgilendirme için doktora tezimin giriş kısmını okumanızı öneririm.

Genel olarak tensörler ve eğrilik tensörleri hakkında detaylı bilgiler sayfamda olacak.

Konuşma hakkındaki soru ve önerilerinizi aşağıdaki form aracılığı ile ieltebilirsiniz.

    Makine Öğrenmesinde Rieman Geometrisi Uygulamaları

    16 Aralık 2020 ‘de Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Matematik Bölümü seminerleri kapsamında Matematik Kulübü organizasyonu ile “Makine Öğrenmesinde Riemann Geometririsin bazı uygulamaları ” isminde bir seminer gerçekleştirdik. Seminer online olarak yapıldı. Katılımcı sayısı 50’ye yakındı. Seminerde sunduğum konunun özeti şu şekildedir;

    Öklid dışı geometrilerin ilk ortaya çıkışı bilim dünyasında kabulü zor sonuçlar doğurdu. Bilinenlerin tümünü bir kenara bırakan yeni yaklaşımların uygulanabilirliği, bilim insanlarını ikna etmemişti. Gauss’un Öklid dışı geometriyi kabullenmesi ve Riemann’ın manifold kavramını ortaya koyması ile birlikte yeni ufukların önü açılmış oldu. Einstein’ın genel rölativiteyi Öklid dışı geometriler sayesinde açıklaması Öklid dışı geometrinin uygulanabilir olmayacağını düşünenleri yanıltmıştı. Öklid dışı geometrinin en önemli örneklerinden olan Riemann geometrisi son yüzyılda müthiş bir hızla ilerledi. Bugün geldiğimiz noktada hemen her alanda uygulanabilir olan Riemann geometrisi ve genel olarak diferansiyel geometri, uygulamalı matematik kavramını da kalıbının dışına çıkarmaya başladı. Bilgisayar bilimindeki ilerlemeler ve teknolojideki gelişmelere paralel olarak yeni yaklaşımların ortaya çıkması kaçınılmaz oldu. Artık Riemann geometrisinin, Öklid dışı veri kümelerinin analizinde kullanıldığı bir dönemin içerisindeyiz. Bu konuşmada, Öklid dışı veri kümelerinin bilgisayara öğretilmesi için kullanılan makine öğrenmesi tekniklerinin arkaplanındaki Riemann geometrisi uygulamalarından bahsedeceğiz. “

    Konuşma oldukça keyifliydi. Bu güzel semineri organize eden Dr. Öğr. Üyesi Gülhan AYAR’a teşekkür ederim.

    Konuşmada öncelikle Öklid dışı geometrinin serüvenine kısa bir giriş yaptık. Buradan Riemann geometrisine geçtik. Nihayet makine öğrenmesinden bahsederek, Riemann geometrisinin uygulamalarından da bahsettik.

    Toplantıya katılamayanlar “https://bbb.kmu.edu.tr/b/gul-tk7-dzk” linkini kulallanarak toplantı kaydını izleyebilirler.

    Konuşmanın afişi
    Konuşmadan bir görüntü

    Sunum hakkındaki soru ve önerilerinizi aşağıdaki form aracılığı ile iletebilirsiniz.

      KALKÜLÜS SOHBETLERİ-1: Fonksiyonlar

      İyi bir Kalkülüsü bilgisi olmadan ilerlemek imkansızdır. İlerlemek isteyenlerin de önünde sonunda kalkülüs çalıştıklarını görmekteyim. Sizlerde başarılı birer mühendis, ekonomist, bilim insanı vs. olmak istiyorsanız Kalkülüs ve dolayısıyla fonksiyonları çok iyi bilmek zorundasınız

      Read More

      2.Bilim Söyleşimizi Yaptık

      TUBİTAK Bilim Söyleşileri etkinlikleri kapsamında ikinci buluşmamızı 9 Aralık 2019 tarihinde Tunceli Bilim ve Sanat Merkezi’ndeki gençlerimizle yaptık. Öğrencilerle matematik ve evren üzerine sohbet ettik. Bilimin amacını, insanoğlunun hayatındaki yerini ve evreni anlayabilme kapasitemizi konuştuk. Öklid geometrisi ile gördüğümüz dünyamıza bir de Öklid dışı geometri ile bakmalarını istedik. Oldukça keyifli bir sohbet oldu.

      Gençlerin bilime merakı oldukça iyiydi


      DİZİLER-SERİLER VE CEBİMİZDEKİ AKILLI DÜNYA

      Matematiksel modelleme, evrende gözlemlediğimiz olayları anlayabilme, çözümleyebilme ve bunlara dayalı olarak sonrası için tahminler yapabilme olanağı sağlar. Gerçek dünyada gözlemlediğimiz olayların matematik diline çevrilmesi matematiksel modellemenin en önemli basamağıdır. Bu aşamada matematikçilerin geliştirdiği tanım, teorem ve aksiyomlardan yararlanılır. Matematikçilerin yaptığı her yeni çalışma, her yeni katkı gerçek dünya problemlerinin çözümlenmesinde bilim insanlarına ışık tutar. İşte bu konuların en önemli olanlarından biri hiç şüphesiz diz ve seri kavramıdır!

      Diziler yardımı ile belirli bir düzende gerçekleşen olayları modelleyebiliriz. Ünlü Fibonacci dizisini artık bilmeyen yoktur… Dizi, Reel sayıların bir alt kümesinden (veya kendisinden) doğal sayılar kümesine bir fonksiyon olarak tanımlanır. Bir dizi sayesinde reel sayıların bir koleksiyonunu (belli ilişkiye sahip sayılar öbeğini) numaralandırabiliriz. Tıpkı metre ile uzunlukları, kilogram ile ağırlıkları sınıflandırdığımız gibi… Peki matematikçi bir dizinin tanımından sonra neler yaptı? Dizilerin çeşitlerini belirledi, artma-azalma durumlarını inceledi, birbirleri ile işlemler yaptı, grafik gösterimleri oluşturdu ve dizilerin en son nerede olacağına karar verdi. Nasıl mı? Limit kavramı ile… Limit bizim bir fonksiyonun bir noktada erişemeyeceğimiz, ne olduğunu kestiremediğimiz değerleri hakkında kesin konuşmamızı sağlar. İşte dizilerde limit sayesinde dizinin terimlerinin nereye ulaşabileceğini ve ulaşamayacağını tespit edebiliriz. Biz buna yakınsaklık diyoruz!

      Mesela (a_n)  dizisi 1’e yakınsar, yani sonsuzdaki limiti 1 dir. O halde biz diziler sayesinde sonsuz da neler olacağı hakkında yorum yapabiliyoruz. Bu yorum sayesinde biz dizinin terimlerinin toplamı şeklide tanımlanan seriler hakkında da konuşabiliyoruz. Bizim bu konuştuklarımız ve daha fazlası sayesinde bugün cebinizdeki akıllı telefon sizi sesinizden tanıyabiliyor. Ya da arabanızın plakasını algılayan bir kamera sayesinde güvenlik kapısından rahatlıkla geçebiliyorsunuz. Yapay zeka ile entegre edilmiş sistemler sayesinde sorularınıza cevap verebilen uygulamalar geliştiriliyor. Saymakla bitmeyecek kadar uygulama örneği verebiliriz. Bu saydığımız uygulamalar sinyaller ve sistemler isimli alanının bize sunduğu nimetlerdir. Peki sinyaller ve sistemler nasıl analiz edilir, diziler ve seriler sayesinde!

      Bir sinyal fiziksel bir bilgi taşıyan, zamana bağlı matematiksel bir fonksiyondur. Sinyaller ikiye ayrılır; analog sinyaller ve dijital sinyaller. Analog sinyaller bizim ve doğanın çıkardığı sesler, dalgalar vs. olup sürekli sinyaller olarak adlandırılır. Bu sinyalleri anlamak için onları bilgisayar diline çeviririz, yani dijitalleştiririz. İşte bundan sonraki sinyallere dijital sinyaller deriz ve diziler yardımı ile ifade ederiz. Yani “hey corç, versene borç” dediğimizde bilgisayar bunu küçük küçük parçalara bölerek algılar ve bize “o-l-m-a-z m-a-y-k-ı-l b-e-n-d-e-d-e y-o-k” diye cevaplarJ Aşağıdaki grafikte analog ve dijital sinyali görmektesiniz. Eğer siz de bu teknolojileri ve daha fazlasını geliştirmek isterseniz, daha çok dizi ve seri konularını öğreneceksiniz. Ne diyor Öklid dışı geometrinin yaratıcılarından biri Lobachevsky ;

      Matematiğin hiçbir dalı yoktur ki bir gün kendisine gerçek dünyada uygulama alanı bulamasın”… Daha güçlü olmak için daha iyi matematik bilmek gerekir.

      TUBİTAK Bilim Söyleşisi

      TUBİTAK tarafından düzenlenen bilim söyleşisi programı kapsamında Tunceli ili Çemişgezek ilçesinde ortokul ve lise öğrencileri ile buluştuk.  Bilim ve matematik üzerine söyleşi yaptık. Söyleşide

      • Bilim nedir?
      • Bilim insanı kimdir?
      • Matematik Nedir?
      • Matematikçi kimdir?
      • Matematikçiler ne yapar?
      • Öklid geometrisi
      • Öklid dışı geometris
      • Eğrilik kavramı

      başlıkları hakkında sohbet ettik. Öğrencilerimizde bilim farkındalığı yaratmak ve onları bilimsel çalışmaları takip etmeye yöneltmek hedefimizle çok sayıda bilim insanın hayatından kesitler sundum.

      TUBİTAK böyle güzel bir çalışmaya vesile olması çok önemli. Bu sistemi oluşturan ve takip ettiren tüm TUBİTAK çalışanlarına teşekkür ederim .

      Medyadan haber için tıklayın…

      Matematik Semboller İlk ne Zaman Kullanıldı

      Matematik kendine has alfabesi ve kuralları olan bir dile sahiptir. Bu dilin en önemli araçları hiç kuşkusuz kullanılan sembollerdir. Bazen bir paragraf cümleyi, bazen sayamayacağımız kadar sayıyı bazen de kuramayacağımız tüm cümleleri tek bir semboller gösterebiliriz. Bu semboller çalışılan konuya göre değişiklik gösterse de genel olarak aynıdır. Peki ilk kez hangi sembol ne zaman kullanıldı. Aşağıda buna ilişkin bir liste göreceksiniz, oldukça ilginç!

      Neden Matematik Öğrenmeliyiz?

      Matematik insanoğlunun varolduğu günden bu yana süregelen en temel bilim dallarından biridir. Gauss’un deyimiyle matematik “tüm bilimlerin kraliçesi ve hizmetkarıdır”. Hiçbir bilim dalı yoktur ki öyle veya böyle matematikten yararlanmasın. Sanattan felsefeye, tıptan ekonomiye, spordan mühendisliğe hemen her alanda karşılaşılan problemlerin çözümünde matematiksel modellemeden yararlanılmaktadır. Örneğin bir hastaya verilen ilacın hastalığı yaratan virüslerle mücadelesi ve mücadelenin ne kadar sürecği matematiksel modellerle belirlenebilir.

      Devam edecek!

      Türevlenebilir Manifoldlara Giriş

      ODTÜ Matematik bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Yıldıray OZAN hocamız muhteşem bir esere imza attı. “Türevlenebilir Manifoldlara Giriş” ismiyle Lisans ve Yüksek lisans öğrencileri için hazırladığı bu harika kitap esasen geometri çalışan doçent ve profesörlerde dahil tüm herkesin alıp okuyası bir kaynak. Kitap görünce dayanamayan biri olarak daha önce hocanın sayfasından PDF’sini indiriyip okumaya başladığım kitabın basıldığını duyunca hemen ODTÜ book store dan bir tane satın aldım. Kitabın kağıdı kalitesi çok güzel, fiyatıda gayet uygun; 20 TL.

      Kitapta temel analiz, lineer cebir ve topoloji bilgileri çok güzel sunulmuş. Alıştırmalar çok güzel ve özenle seçilmiş. Özellikle yeterlik ve doçentlik sınavlarına hazırlanacak arkadaşların ısrarla çözmesi gereken güzel problemler var (bende çok azını çözebiliyorum ama umarım gelecekte sayıyı artırırım:). Genel olarak anlaşılır ve sade bir Türkçe ile yazılmış ve birçok kelimenin Türkçesi ilk defa verilmiş. Manifold kavramı çok sade ve kafa bulandırmadan anlatılmış, bilinen örneklerle doldurulmuş (manifold yerine çok katlı yazmaması da ayrı güzel). Vektör alanları ve vektör demetleri okuyucuya oldukça anlaşılır bir biçimde sunulmuş. Modern diferansiyel geometri cebirsel topolojinin temel kavramları olmadan yapılamamakta. Hocamız kitabında bu kavramları geometrici bakış açıyısıyla sunmuş. Ayrıca bu kitapta anlatılanların büyük çoğunluğunu Türkçe olarak hiçbir kaynakta bulamazsınız. Zaten kitabın bibliyografyasına baktığınızda bunu çok açık görebilirsiniz. Özellikle karakteristik sınıflarını (Euler ve Chern sınıfları) hocamız detayları ile anlatmış .

      Kitap hakkında kabaca bilgi vermeye çalışsamda kitabı tam olarak anlayabilmek yıllar sürebilir:) Bu kitabı yüksek lisans veya doktora ders aşaması sürecinde işleyebilmek isterdim. Kimbilir belki bir gün bir üniversite de ders olarak vermek kısmet olur. Saygıdeğer hocama emeğinden ötürü çok teşekkür ediyoruz. Ülkemizin çok kıymetli alanında uzman diğer yurt dışı doktoralı hocalarından da bu şekilde geometriciler için yazılmış benzer eserler bekliyoruz. Hatta çeviri dahi yapılsa çok kıymetli olacağı kanaatindeyim.

      Tüm geometricilere başarılar. Mutlaka bir tane alın!

      Yıldıray hocanın web sayfası: http://users.metu.edu.tr/ozan/

      Kitabı ODTÜ book store den alabilirsiniz ancak nette şu sayfada da var: http://www.nadirkitap.com/turevlenebilir-manifoldlara-giris-yildiray-ozan-kitap7484086.html